Sipiira mu nti nti ebirwadde eby'enjala mu Uganda

• Obulwadde bw’okuba n’omusaayi mutono (anemia): Kino kiva ku butaba na kyuma mu mmere era kisobola okuleeta obukoowu n’obunafu.

• Obulwadde bw’okubulwa vitamin A: Kino kisobola okukosa amaaso n’okulwaza abantu nnyo kubanga kikendeeza obusobozi bw’omubiri okwerwanako.

• Obulwadde bw’okubulwa iodine: Kino kisobola okukosa enkula y’obwongo mu baana abato.

Ebirwadde bino byonna bisobola okuleeta obuzibu obw’obulamu obw’ekiseera ekiwanvu n’okukendeeza ku busobozi bw’abantu okwetaba mu mirimu egy’enkulaakulana.

Nsonga ki ezireeta ebirwadde eby’enjala mu Uganda?

Waliwo ensonga nnyingi ezireeta ebirwadde eby’enjala mu Uganda:

• Obwavu: Abantu abangi tebalina ssente zimala kugula mmere emala era ey’omutindo.

• Ebizibu by’obutonde: Omusana, amataba, n’ebirala bisobola okukosa amakungula n’okuleeta enjala.

• Ebizibu by’obufuzi: Obutaba na nteekateeka nnungamu ez’eby’obulimi n’emmere kisobola okuleeta enjala.

• Endwadde: Endwadde ng’olukusense n’obulwadde bw’omukenenya zisobola okukendeeza obusobozi bw’abantu okukola emirimu egibagaanya ssente.

• Obutamanya: Abantu abamu tebamanya ngeri ya kulya bulungi n’okukozesa ebika by’emmere eby’enjawulo.

Ensonga zino zonna zikola awamu okuleeta embeera y’ebirwadde eby’enjala mu Uganda.

Bizibu ki ebirala ebireeta ebirwadde eby’enjala mu Uganda?

Ebizibu ebirala ebireeta ebirwadde eby’enjala mu Uganda mulimu:

• Okweyongera kw’abantu: Okweyongera kw’abantu kusobola okuzitoowerera ku by’obulimi n’okuleeta ebbula ly’emmere.

• Obutaba na nteekateeka nnungamu eza gavumenti: Obutaba na nteekateeka nnungamu ez’okuziyiza enjala kisobola okwongera ekizibu.

• Ebizibu by’eby’enfuna: Obuzibu mu kuwandiisa ssente okuva ebweru n’okugula emmere kisobola okuleeta ebbula ly’emmere.

• Ebizibu by’amateeka: Amateeka agatakkiriza bantu kukozesa ttaka lyabwe kisobola okukosa eby’obulimi.

• Obutaba na by’okufumba n’okutereka emmere: Kino kisobola okuleeta okwonoona emmere nnyingi.

Ebizibu bino byonna byetaaga okukolebwako okuziyiza ebirwadde eby’enjala mu Uganda.

Ngeri ki ez’okuziyiza ebirwadde eby’enjala mu Uganda?

Waliwo engeri nnyingi ez’okuziyiza ebirwadde eby’enjala mu Uganda:

• Okuyamba abalimi: Okuyamba abalimi n’ebikozesebwa n’okubawaayo amagezi ku by’obulimi kisobola okwongera amakungula.

• Okuyigiriza abantu: Okuyigiriza abantu ku mmere ennungi n’engeri y’okugikozesa kisobola okuziyiza ebirwadde eby’enjala.

• Okuteekawo pulogulaamu ez’okulya ku ssomero: Kino kisobola okukakasa nti abaana bafuna emmere emala buli lunaku.

• Okwongera ku by’okufumba n’okutereka emmere: Kino kisobola okukendeeza ku kwonoona emmere.

• Okuteekawo enteekateeka ez’okuyamba abantu abali mu mbeera embi: Kino kisobola okuyamba abantu abasinga obunafu mu kiseera ky’enjala.

Engeri zino zonna ziyinza okukola awamu okuziyiza ebirwadde eby’enjala mu Uganda.

Gavumenti ekola ki okuziyiza ebirwadde eby’enjala mu Uganda?

Gavumenti y’Uganda ekola ebintu bingi okuziyiza ebirwadde eby’enjala:

• Pulogulaamu ez’okulya ku ssomero: Gavumenti etaddewo pulogulaamu ez’okulya ku ssomero mu bitundu ebimu eby’eggwanga.

• Okugaba emmere: Mu biseera eby’enjala, gavumenti egaba emmere mu bitundu ebikoseddwa.

• Okuyamba abalimi: Gavumenti eyamba abalimi n’ebikozesebwa ng’ensigo n’ebigimusa.

• Okuteekawo amateeka: Gavumenti etaddewo amateeka agakuuma obutebenkevu bw’emmere mu ggwanga.

• Okukola n’ebitongole eby’ensi yonna: Gavumenti ekola n’ebitongole ng’ekya World Food Programme okuziyiza enjala.

Naye, waliwo ebyetaagisa okukolebwa ebisingawo okuziyiza ebirwadde eby’enjala mu Uganda.

Mu bufunze, ebirwadde eby’enjala kizibu kinene mu Uganda ekikosa obulamu n’enkulaakulana y’abantu bangi. Okuziyiza ekizibu kino kyetaagisa okukola awamu kw’abantu bonna, gavumenti, n’ebitongole eby’ensi yonna. Ng’abantu bwe tweyongera okumanya ebikwata ku birwadde bino n’engeri y’okubiziyiza, tusobola okutuuka ku mbeera Uganda mw’ebeera n’abantu abalamu era abakula obulungi.